آرزو مظلوم ساکی - کارشناس مدیریت امور فرهنگی
بررسی رویدادها، معضلات و مشکلات هنری جامعه ازجمله مباحثی
است که کمتر به آن پرداخته شده و یا به عبارتی از ارزشگذاری کمتری در سطح جامعه
برخوردار است. فقدان و یا کمبود فضاهای مناسب هنری - فرهنگی در سطح استان ها در قالب معرفی و
شناخت صنایع هنری قومیت های مختلف به مردم، یکی از مواردی است که کمتر به آن
پرداخته شده. خوشبختانه، به دلیل وجود خرده فرهنگهای بسیار در کشور، ما شاهد سنتها،
آداب و خصلتهای ویژه قومیت های متفاوتی هستیم که هر یک نشانگر فرهنگ و هنر
سرزمینمان هستند که بایستی با ایجاد فضاهای مناسب جهت ارائه آنها و حتی معرفی
آثار باستانی آنها ارزشگذاری کنیم. معرفی صنایع دستی هر شهرستان از جمله قلمزنی،
میناکاری، سفالگری، خاتم کاری، منبت کاری، چرم دوزی، فیروزه تراشی و حتی موسیقی
محلی هر استان باعث شناخت و آگاهی هر چه بیشتر مردم نسبت به همنوعان خودشان میشود.
متأسفانه، عموم همچنان آگاهی چندانی از موسیقیهای محلی - قومیتی و حتی آشنایی با
سازهای اصیل ایرانی که هنوز در برخی مناطق و نواحی دورافتاده استفاده میشوند،
ندارند. درواقع، موسیقی اصیل ایرانی یکی
از میراث فرهنگی و معنوی تاریخ است که همواره از نسلی به نسل دیگر جریان یافته.
معرفی موسیقی نواحی ایران در فضاهای مناسب فرهنگی زیر نظیر
ارگان های مربوطه با هزینههای عادلانه و نه در حد قیمت های گزافِ سالن های کنسرت
میتواند برای عموم مردم صورت گیرد که البته در چند سال اخیر البته نه بصورت مداوم
بلکه گاهی اوقات شاهد اجراهای موسیقی محلی در برخی پارکهای پایتخت بودهایم،
ازجمله اجرای موسیقی محلی لری، بختیاری و بجنوردی که در اینجا قابل ذکر است. رویداد هنری دیگری که بیانگر فرهنگ ما میتواند
باشد صنعت سینِما و نمایش است. سینما در گذشته به نسبت موسیقی در ایران، از کارآیی
بسیار بهتری برخوردار بود. از پرحرفی های نمایشنامه های خیابانی گرفته تا نقش آفرینی
بر پرده سینما. ذوق بازیگران پر توان در بیان اندیشه های جاری مردم و مسائل
اجتماعی، نقل قول محافل مردمان کوچه و بازاری بود که پس از یک روز سخت کاری، شبانه
به سینماهای شهر هجوم می بردند. شاید به نوعی سیرک بزرگی از بازنمایی رویداد های
سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و رفتاری مردمانی بود که سرگرمی هایشان حتی به انگشتان دست
هم نمی رسید. امروزه مخاطب سینما با نگاه تحلیل گری به تماشای فیلم می نشیند.
مخاطب سینما با قدرت تحلیل، نوع فیلم را بر اساس تجاری و یا هنری بودن آن سنجیده و
به عناصر تولید ان از قبیل سوژه و ایده با نگاه موشکافانه ای می نگرد. گفته شده
موسیقی هنری انتزاعی است، اما سینما هنری است برخاسته از واقعیت. درواقع، توهمی از
واقعیت است. سینما میتواند با استفاده از نشانه شناسی، الگوهای سمبلیک و زبان
شناسی، مخاطب را به درک محتوی فیلم فراخواند. سینما از ترکیب گفتار، نشانه، تصویر
و نمایش می تواند به بازنمایی اتفاقات برخاسته از دنیای واقعی بپردازد. حال آنکه
موسیقی تنها با صوت به کل هویت جامعه جان می بخشد. به عبارتی دیگر تمامی هنرها، یک
هدف واحد را از دیرباز تا امروز دارا هستند و آن بیان اندیشه با عناصر هنر (رنگ،
صوت، تصویر، بافت، نقش، و ... ) است. رفتار تماشاگران سینِما و آنان که برای
تماشای یک اجرای موسیقی آمدهاند در برابر صحنههای مختلف فیلمهای سینمایی و یا
نوع اجرای موسیقی که در بعضی لحظات به صورت
دست زدنها و فریادها تظاهر میکنند، نشانه وجود خصوصیات روحی مشترک است.
اینگونه خصوصیات آنها را وادار می نماید که هنگام تماشای یک صحنه، با هم ابراز
شادی کنند و یا خشم و نفرت را نشان میدهند. این پیوند و متحد شدن از لحاظ روحی،
فکری و حتی عقیدتی را صنعت سینِما و موسیقی به راحتی میتوانند ایجاد کنند.
بنابراین، ارگان ها افراد و هنرمندان و سازمان های مربوطه بایستی در تولید و
ساختار نوع آثار که بصورت روزانه در سبد
خوراک هر فرد قرار میگیرد، دقت لازم را به عمل آورند و رویدادهای هنری و صنعت آن
را دستکم قلمداد نکنند.
فلسفه هنرها مجموعه ای از
زیبایی شناسی، نشانه شناسی و واقعیت شناسی فرهنگ مردم جوامع، در غالب سرگرمی، لذت،
ذوق، نبوغ و استعدادی است که با عناصر آن برآورده شده و بیان می شود. هنر، توانایی
بیان تلخ ترین وقایع جامعه را با گفتار طنزآمیز به شکل تفریح و سرگرمی، همراه با
شکوفایی ذوق و قریحه دارد و همین ویژگی موجب ارزشمندی این رویداد مهم فرهنگی شده
است. به همین علت اثرگذارترین شاخه فرهنگی است که در اذهان افراد باقی می
ماند.